Binh uy từ đấy sấm ran trong ngoài
Triều đ́nh riêng một góc trời
Gồm hai văn vơ, rạch đôi sơn hà
Đ̣i cơn gió quét mưa sa
Huyện thành đạp đổ năm ṭa cơi nam
Phong trần, mài một lưỡi gươm
Những loài giá áo, túi cơm sá ǵ!
Nghênh ngang một cơi biên thùy
Thiếu ǵ cô quả, thiếu ǵ bá vương
Trước cờ ai dám tranh cường
Năm năm hùng cứ một phương hải tần
Có quan Tổng đốc trọng thần
Là Hồ Tôn Hiến, kinh luân gồm tài
Đẩy xe vâng chỉ đặc sai
Tiện nghi bát tiễu, việc ngoài đổng nhung
Biết Từ là đấng anh hùng
Biết nàng cũng dự quân trung luận bàn
Đóng quân, làm chước chiêu an
Ngọc, vàng, gấm vóc, sai quan thuyết hàng
Lại riêng một lễ với nàng:
Hai tên thể nữ, ngọc vàng ngh́n cân
Tin vào gửi trước trung quân
Từ công riêng hăy mười phân hồ đồ
"Một tay gây dựng cơ đồ
"Bấy lâu bê? Sở, sông Ngô tung hoành!
"Bó thân về với triều đ́nh
"Hàng thần lơ láo, phận ḿnh ra đâu ?
"Áo xiêm buộc trói lấy nhau
"Vào luồn ra cúi, công hầu mà chi!
"Sao bằng riêng một biên thùy
"Sức này đă dễ làm ǵ được nhau
"Chọc trời, khuấy nước, mặc dầu
"Dọc ngang nào biết trên đầu có ai ."
Nàng th́ thật dạ tin người
Lễ nhiều, nói ngọt, nghe lời dễ xiêu
"Nghĩ ḿnh mặt nước cánh bèo
"Đă nhiều lưu lạc, lại nhiều gian truân
"Bằng nay chịu tiếng vương thần
"Thênh thênh đường cái thanh vân hẹp ǵ
"Công, tư, vẹn cả hai bề
"Dần dà rồi sẽ liệu về cố hương
"Cũng ngôi mệnh phụ đường đường
"Nở nang mày mặt, rỡ ràng mẹ cha
"Trên v́ nước, dưới v́ nhà
"Một là đắc hiếu, hai là đắc trung
"Chẳng hơn chiếc bách giữa ḍng
"E dè gió dập, hăi hùng sóng và."
Nhân khi bàn bạc gần xa
Thừa cơ, nàng mới bàn ra nói vào
Rằng: "Ơn Thánh đế dồi dào
"Tưới ra đă khắp, thấm vào đă sâu
"B́nh thành công đức bấy lâu
"Ai ai cũng đội trên đầu biết bao
"Ngẫm từ dấy việc binh đao
"Đống xương vô định đă cao bằng đầu
"Làm chi để tiếng về sau
"Ngh́n năm ai có khen đâu Hoàng Sào
"Sao bằng lộc trọng, quyền cao
"Công danh ai dứt lối nào cho qua ?"
Nghe lời nàng nói mặn mà
Thế công, Từ mới đổi ra thế hàng
Chỉnh nghi tiếp sứ vội vàng
Hẹn kỳ thúc giáp, quyết đường giải binh
Tin lời thành hạ yêu minh
Ngọn cờ ngơ ngác, trống canh trễ tràng
Việc binh bỏ chẳng giữ giàng
Vương sư ḍ đă tỏ tường thực hư
Hồ-công quyết kế thừa cơ
Lễ tiên, binh hậu, khắc cờ tập công
Kéo cờ chiêu phủ tiên phong
Lễ nghi giàn trước, bác đồng phục sau
Từ-công hờ hững biết đâu ?
Đại quan lễ phục ra đầu cửa viên
Hồ-công ám hiệu trận tiền
Ba bề phát súng, bốn bên kéo cờ
Đang khi bất ư chẳng ngờ
Hùm thiêng khi đă sa cơ cũng hèn!
Tử sinh, liều giữa trận tiền
Dạn dầy cho biết gan liền tướng quân!
Khí thiêng khi đă về thần
Nhơn nhơn c̣n đứng chôn chân giữa ṿng
Trơ như đá, vững như đồng
Ai lay chẳng chuyển, ai rung chẳng rời
Quan quân truy sát đuổi dài
Ầm ầm sát khí, ngất trời ai đang
Trong hào, ngoài lũy, tan hoang
Loạn quân vừa dắt tay nàng đến nơi
Trong ṿng tên đá bời bời
Thấy Từ c̣n đứng giữa trời trơ trơ
Khóc rằng: "Trí, dũng có thừa
"Bởi nghe lời thiếp đến cơ hội này!
"Mặt nào trông thấy nhau đây ?
"Thà liều sống chết một ngày với nhau!"
Ḍng thu như xối cơn sầu
Dứt lời, nàng cũng gieo đầu một bên
Lạ thay oan khí tương triền!
Nàng vừa phục xuống, Từ liền ngă ra
Quan quân, kẻ lại người qua
Xót nàng, sẽ lại vực ra dần dần
Đem vào đến trước trung quân
Hồ-công thấy mặt, ân cần hỏi han
Rằng: "Nàng chút phận hồng nhan
"Gặp cơn binh cách, nhiều nàn cũng thương!
"Đă hay thành toán miếu đường
"Chấp công cũng có lời nàng mới nên
"Bây giờ sự đă vẹn tuyền
"Mặc ḷng nghĩ lấy, muốn xin bề nào ?"
Nàng càng giọt ngọc tuôn đào
Ngập ngừng mới gửi thấp cao sự ḷng
Rằng: "Từ là đấng anh hùng
"Dọc ngang trời rộng, vẫy vùng bể khơi
"Đem thân bách chiến làm tôi Triều đ́nh
"Ngỡ là phu quí phụ vinh
"Ai ngờ một phút tan tành thịt xương!
"Năm năm trời bể ngang tàng
"Dẫn ḿnh đi bỏ chiến tràng như không
"Khéo khuyên kể lấy làm công
"Kể bao nhiêu lại đau ḷng bấy nhiêu!
"Xét ḿnh công ít, tội nhiều
"Sống thừa, tôi đă nên liều ḿnh tôi!
"Xin cho thiển thổ một đôi
"Gọi là đắp điếm lấy người tử sinh."
Hồ-công nghe nói thương t́nh
Truyền cho kiểu táng di h́nh bên sông.
Trong quân mở tiệc hạ công
Xôn xao tơ trúc, hội đồng quân quan
Bắt nàng thị yến dưới màn
Giở say, lại ép vặn đàn nhặt tâu
Một cung gió tủi mưa sầu
Bốn dây rỏ máu năm đầu ngón tay
Ve ngâm, vượn hót, nào tày
Lọt tai Hồ cũng nhăn mày, rơi châu
Hỏi rằng: "Này khúc ở đâu ?
"Nghe ra muôn oán, ngh́n sầu lắm thay!"
Thưa rằng: "Bạc mệnh khúc này
"Phổ vào đàn ấy những ngày c̣n thơ
"Cung cầm, lựa những ngày xưa
"Mà gương bạc mệnh bây giờ là đây!"
Nghe càng đắm, đắm càng say
Lạ cho mặt sắt cũng ngây v́ t́nh!
Dạy rằng: "Hương hỏa ba sinh
"Dây loan xin nối cầm lành cho ai ."
Thưa rằng: "Chút phận lạc loài
"Trong ḿnh, nghĩ đă có người thác oan
"C̣n chi nữa, cánh hoa tàn
"Tơ ḷng đă dứt, dây đàn Tiểu lân
"Rộng thương c̣n mảnh hồng quần
"Hơi tàn được thấy gốc phần là may!"
Hạ công chén đă quá say
Hồ công đến lúc rạng ngày nhớ ra
Nghĩ ḿnh phương diện quốc gia
Quan trên nhắm xuống, người ta trông vào
Phải tuồng trăng gió hay sao?
Sự này, biết tính thế nào được đây ?
Công nha vừa buổi rạng ngày
Quyết t́nh, Hồ mới đoán ngay một bài
Lệnh quan ai dám căi lời ?
Ép t́nh mới gán cho người thổ quan
Ông tơ thực nhé đa đoan!
Xe tơ sao khéo vơ quàng vơ xiên?
Kiệu hoa áp thẳng xuống thuyền
Lá rèm rủ thấp, ngọn đèn khêu cao
Nàng càng ủ liễu phai đào
Trăm phần, nào có phần nào phần tươi
"Đành thân cát dập sóng vùi
"Cướp công cha mẹ, thiệt đời thông minh!
"Chân trời, mặt bể, lênh đênh
"Nắm xương biết gửi tử sinh chốn nào ?
"Duyên đâu, ai dứt tơ đàn ?
"Nợ đâu, ai đă dắt vào tận tay ?
"Thân sao, thân đến thế này ?
"C̣n ngày nào cũng dư ngày ấy thôi!
"Đă không biết sống là vui
"Tấm thân nào biết thiệt tḥi là thương!
"Một ḿnh cay đắng trăm đường
"Thôi th́ nát ngọc, tan vàng, th́ thôi!"
Mảnh trăng đă gác non đoài
Một ḿnh luống những đứng ngồi chưa xong
Triều đâu nổi sóng đùng đùng
Hỏi ra mới biết là sông Tiền đường
Nhớ lời thần mộng rơ ràng
"Này thôi hết kiếp đoạn tràng là đây!
"Đạm Tiên, nàng nhé có hay ?
"Hẹn ta th́ đợi dưới này rước ta ."
Dưới đèn sẵn bức tiên hoa
Một thiên tuyệt bút, gọi là để sau
Cửa bồng vội mở rèm châu
Trời cao, sông rộng, một màu bao la
Rằng: "Từ công hậu đăi ta
"Xót v́ việc nước mà ra phụ ḷng
"Giết chồng mà lại lấy chồng
"Mặt nào mà lại đứng trong cơi đời ?
"Thôi th́ một thác cho rồi
"Tấm ḷng phó mặc trên trời dưới sông!"
Trông vời con nước mênh mông
Đem ḿnh gieo xuống giữa ḍng tràng giang
Thổ quan theo với vội vàng
Th́ đà đắm ngọc, ch́m hương cho rồi!
Thương thay! Cũng một thân người
Hại thay! Mang lấy sắc tài làm chi ?
Những là oan khổ lưu ly
Chờ cho hết kiếp, c̣n ǵ là thân?
Mười lăm năm, bấy nhiêu lần
Làm gương cho khách hồng quần thử soi
Đời người đến thế th́ thôi!
Trong cơ âm cực, dương hồi khôn hay
Mấy người hiếu nghiă xưa nay
Trời làm chi đến lâu ngày càng thương
Giác Duyên từ tiết giă nàng
Đeo bầu quảy níp, rộng đường vân du
Gặp bà Tam hợp đạo cô
Thong dong, hỏi hết nhỏ to sự nàng:
"Người sao hiếu nghiă đủ đường
"Kiếp sao rặt những đoạn trường thế thôi
Sư rằng: "Phúc họa đạo Trời
"Cỗi nguồn, cũng ở ḷng người mà ra
"Có Trời mà cũng tại ta
"Tu là cơi phúc, t́nh là dây oan
"Thúy Kiều sắc sảo, khôn ngoan
"Vô duyên là phận hồng nhan đă đành
"Lại mang lấy một chữ t́nh
"Khư khư ḿnh buộc lấy ḿnh vào trong
"Ở không yên ổn, ngồi không vững vàng
"Ma đưa lối, quỷ đưa đường
"Lại t́m những chốn đoạn trường mà đi
"Hết nạn ấy, đến nạn kia
"Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần
"Trong ṿng giáo dựng, gươm trần
"Kề lưng hùm sói, gửi thân tôi đ̣i
"Giữa ḍng nước dẫy sóng giồi
"Trước hàm rồng cá, gieo mồi vắng tanh
"Oan kia theo măi với t́nh
"Một ḿnh ḿnh biết, một ḿnh ḿnh hay
"Làm cho sống đọa thác đầy
"Đoạn trường cho hết kiếp này mới thôi!"
Giác Duyên nghe nói rụng rời:
"Một đời nàng nhé! Thương ôi c̣n ǵ?"
Sư rằng: "Song chẳng hề chi
"Nghiệp duyên cân lại, nhắc đi c̣n nhiều
"Xét trong tội nghiệp Thúy Kiều
"Mắc điều t́nh ái, khỏi điều tà dâm
"Lấy t́nh thâm, trả nghiă thâm
"Bán ḿnh đă động hiếu tâm đến Trời
"Hại một người, cứu một người
"Biết đường khinh trọng, biết lời phải chăng
"Thực công đức ấy ai bằng
"Túc khiên đă rửa lâng lâng sạch rồi
"Khi nên, Trời cũng chiều người
"Nhẹ nhàng nợ trước, đền bồi duyên sau
"Giác Duyên dầu nhớ nghiă nhau
"Tiền Đường thả một bè lau rước người
"Trước sau cho vẹn một lời
"Duyên ta mà cũng phúc Trời chi không?"
Giác Duyên nghe nói mầng ḷng
Lân la t́m thú bên sông Tiền đường
Đánh tranh, chụm nóc thảo đường
Một gian nước biếc, mây vàng chia đôi
Thuê năm, ngư phủ hai người
Đóng thuyền chực bến, kết chài giăng sông
Một ḷng chẳng quản mấy công
Khéo thay! Gặp gỡ cũng trong chuyển vần
Kiều từ gieo xuống ḍng ngân
Nước xuôi bỗng đă trôi dần tận nơi
Ngư ông kéo lưới vớt người
Ngẫm lời Tam hợp rơ mười chẳng ngoa!
Trên mui lướt thướt áo là
Tuy dầm hơi nước, chưa ḷa bóng gương
Giác Duyên nhận thật mặt nàng
Nàng c̣n thiêm thiếp giấc nồng chưa phai
Mơ màng phách quế, hồn mai
Đạm Tiên, thoắt đă thấy người ngày xưa
Rằng: "Tôi đă có ḷng chờ
"Mất công mười mấy năm thừa ở đây
"Chị sao phận mỏng, đức dày ?
"Kiếp xưa đă vậy, ḷng này dễ ai!
"Tâm thành đă thấu đến Trời
"Bán ḿnh là hiếu, cứu người là nhân
"Một niềm v́ nước v́ dân
"Âm công cất một đồng cân đă già
"Đoạn trường sổ, rút tên ra
"Đoạn trường thơ, phải đưa mà trả nhau
"C̣n nhiều hưởng thụ về sau
"Duyên xưa đầy đặn, phúc sau dồi dà ."
Nàng c̣n ngơ ngẩn biết sao
"Trạc Tuyền!" nghe tiếng gọi vào bên tai
Giật ḿnh thoắt tỉnh giấc mai
Bâng khuâng, nào đă biết ai mà nh́n
Trong thuyền, nào thấy Đạm Tiên?
Bên ḿnh chỉ thấy Giác Duyên ngồi kề
Thấy nhau mầng rỡ trăm bề
Dọn thuyền, mới rước nàng về thảo lư
Một nhà chung chạ sớm trưa
Gió trăng mát mặt, muối dưa chay ḷng
Bốn bề bát ngát mênh mông
Triều dâng hôm sớm, mây lồng trước sau
Nạn xưa, trút sạch lầu lầu
Duyên xưa chưa dễ biết đâu chốn này .
Nỗi nàng tai nạn đă đầy
Nỗi chàng Kim Trọng bấy chầy mới thương
Từ ngày muôn dặm phù tang
Nửa năm ở đất Liêu dương lại nhà
Vội sang vườn Thúy ḍ la
Nh́n xem phong cảnh nay đà khác xưa
Đầy đường cỏ mọc lau thưa
Song trăng quạnh quẽ, vách mưa ră rời
Trước sau nào thấy bóng người
Hoa đào năm ngoái c̣n cười gió đông
Xập xè én liệng lầu không
Cỏ lan mặt đất, rêu phong dấu giày
Cuối tường gai gốc mọc đầy
Đi về, này những lối này năm xưa
Chung quanh lặng ngắt như tờ
Nỗi niềm tâm sự bây giờ hỏi ai?
Láng giềng có kẻ sang chơi
Lân la sẽ hỏi một hai sự t́nh
Hỏi ông, ông mắc tụng đ́nh
Hỏi nàng, nàng đă bán ḿnh chuộc cha
Hỏi nhà, nhà đă dời xa
Hỏi chàng Vương với Vương bà, Thúy Vân
Đều là sa sút, khó khăn
Thuê may, bán viết, kiếm ăn lần hồi
Điều đâu sét đánh lưng trời
Thoạt nghe, chàng thoắt rụng rời xiết bao!
Vội han di trú nơi nao?
Đánh đường, chàng mới t́m vào tận nơi
Nhà tranh, vách đất tả tơi
Lau treo rèm nát, trúc gài phên thưa
Một sân đất cỏ dầm mưa
Càng ngao ngán nỗi, càng ngơ ngẩn dường!
Đánh liều lên tiếng ngoài tường
Chàng Vương nghe tiếng, vội vàng chạy ra
Dắt tay vội rước vào nhà
Mái sau, viên ngoại ông bà ra ngay
